Een eerste aanwijzing voor de herkomst van Jan Lardinoij uit Herve of omgeving was het gegeven dat Jan over vermogensrechten beschikte in Bolland in het noorden van het Land van Herve.
Ook bleek dat er in ieder geval al in de 17e eeuw in Herve een familie Lardinois aanwezig was.
Herve [1], gelegen in de uitlopers van de Ardennen ten oosten van Luik, behoorde onder het ancien régime tot het Hertogdom Limburg. Zoals ook nu nog in België gebruikelijk is werd de bewoning van de streek gekenmerkt door lintbebouwing met als resultaat een conglomeraat van aaneengesloten dorpen en gehuchten met als kern het stadje Herve. Hier kende men burgers en gilden en een stadse gemeenschap. In de omgeving leefde men van de akkerbouw. Pas in de 17e eeuw begon er een omwenteling naar veeteelt die tot in de huidige tijd het landelijk beeld bepaalt en waaraan we de beroemde Limburgse kaas (in het dialect Herfse kies ofwel de rommedou) danken.
Hertogdom Limbourg en de drie Landen van Overmaze.
Tot het rechtsgebied van Herve behoorden onder andere de kernen Charneux, Battice, Chaineux, Grand-Rechain, Petit-Rechain, Manaihant, Xhendelesse, Bolland en Julémont.
De taalgrens uit 1963 is ruim noordelijk van Herve getrokken. Dien ten gevolge is Herve nu Franstalig. Onder het ancien régime lag de regio Herve echter in een overgangsgebied en werd er op de meeste plaatsen een Limburgs dialect of plat diets gesproken. We zien dat terug in de roep- en familienamen. In sommige dorpen werd een Waals dialect gesproken.
De parochieregisters van de parochie Saint Jean-Baptiste in Herve beginnen al vroeg en wel voor de dopen in 1612 en de trouwbeloften in 1603. De begrafenisregisters tonen in de 17e eeuw nauwelijks naamgenoten. De 18e eeuw daarentegen in overvloed. Kennelijk was de familie Lardinois agrariër uit de omgeving en heeft men zich pas na 1700 in de stad Herve gevestigd.
De kerk Saint Jean Baptiste in Herve.
De oudste doopvermeldingen van een Lardinois in Herve zijn uit 1626 en 1640 en betreffen een dochter Catherine van Jasper Lardinois en een zoon Guillaume van Jean Lardinois. In 1647 is er een doop van een dochter van Jacque Lardinoij.
De eerste huwelijken van Lardinois in Herve worden vermeld in 1610 (31 augustus) tussen Jean Lardinoix en Jehenne Wioz (of Wiot; deze familie kwam uit Manaihant en uit Bouchmont) en in 1611 tussen Gertrude Lardinoij en Jacquemin de Biergihaij.
Bij de overlijdens zien we in 1684 dat Marie Lardinois, echtgenote van Jean de Hack (Hacq) is overleden. We komen hier later op terug. De originele begrafenisaantekeningen zijn helaas te zwaar beschadigd om in te kunnen zien.
De parochieregisters van de parochie Saint Apollinaire in Bolland beginnen voor de doop en trouwregisters in 1640 en voor het begrafenisregister in 1603. Hier worden geen naamgenoten vermeld evenals in Charneux. Van de overige kernen zijn geen overzichten uit de 17e eeuw op internet beschikbaar.
In Noorbeek grijpen we terug op een akte uit 1622 [2] waarin Jan Lardinoij met Kerst Timmermans in Noorbeek een erfwissel vastlegt van een weide tegen een jaarlijkse rente die Jan heeft op de goederen van Pijron Hubert tot Bolland. In het overlijdensregister in Bolland vinden we in 1674 het overlijden van Job Piron Hubert die gehuwd was met Anne Wathij (overleden in 1684). Waarschijnlijk is dit een zoon van Pijron Hubert. Pijron was de zoon van Hubert de Manaihan en Gertrude Lambert Herman. Hij werd daarom ook Pijron Hubert de Manaihan genoemd.
Toegangspoort tot de kasteelboerderij van kasteel Bolland.
Voor meer informatie zijn we aangewezen op de gichtregisters van Herve. André Comeliau heeft hier uittreksels van gemaakt en op het internet gepubliceerd. In de jaren 60 van de 16e eeuw blijkt er inderdaad een Johan Lardinoix in Bolland te wonen [3]. Deze Johan is de zoon van een andere Johan die in verband wordt gebracht met Ourci en die de zoon is van een Linard Lardinoix. Deze Linard wordt in verband gebracht met een plaats die Bollomont genoemd wordt en nabij Manaihant moet liggen [4]. Nabij Manaihant ontspringt op een heuvel het beekje met de naam Bola. Op een kaart van de omgeving van Herve uit 1749 is op de locatie waar de Bola ontspringt een eenzame carréboerderij te vinden. Mogelijk is Johan woonachtig geweest op of nabij deze boerderij.
In 1567 doet Franceu de Manaihan, zoon van Franceu de Manaihan, een verheffing voor het hof van de ban van Herve mede namens zijn zwagers Johan Dedie en Johan Lardinoix die een zoon is van een andere Johan Lardinoix [5].
Johan Lardinoix junior blijkt dus gehuwd te zijn met een dochter van Franceu de Manaihan.
kasteel Bolland
Het is niet zo ver gezocht om te veronderstellen dat er een relatie is tussen Jan Lardenoij uit Noorbeek en zijn schuldenaar Pijron Hubert uit Herve via de locatie Manaihant cq. de familie Manaihan. Een stap verder is de veronderstelling dat Jan Lardenoij van Noorbeek een zoon is van een Johan Lardinois uit Herve of omgeving.
Ook de naam de Hacq geeft een link tussen Lardinois in Noorbeek en Herve. In 1704 verkoopt Nicolaas Jean de Hacq, mede namens zijn broer Jean, een aantal stukken grond in Noorbeek aan zijn oom van moederszijde, Andrees l’ Ardennois [6]. Het ene grondstuk ligt in Ulvent en grenst aan land van Peter Teneij en van Gertrudis l’Ardennois. Een ander grondstuk ligt aan het Busselke en grenst oa. aan land van Maria l’ Ardennois. De moeder van Nicolas kwam dus uit Noorbeek en de grond was erfgoed. Andrees en Gertrudis en de moeder van Nicolas waren kinderen van Willem Lardinois en Gertrudis Teneij en kleinkinderen van Jan Lardinoij. In Herve vinden we in 1676 het huwelijk tussen de vader van Nicolas en Jean en Maria Lardinois. Uit dit huwelijk werd in 1676 Nicolas en in 1681 Jean geboren. De geboorte van Nicolas werd toegeschreven aan de ouders Jean De Hacq en Marie Nordebaie. De geboorte van Marie in Noorbeek is helaas niet te vinden maar het is goed mogelijk dat zij in 1653 onder de naam Anna gedoopt is.
Omgeving Bollomont.
Enige relevante uittreksels van de Comeliau zijn de volgende vermeldingen:
1544 Johan Lardenoix en Oursis.
1555 Johan fils de feu Linar Lardenoix
1564 Johan fils Johan Lardennoix de Bollandt
1567 Fille Franceu de Manaihan is getrouwd met Johan Lardinois
[1] De oppervlakte van het middeleeuwse stadje Herve had een oppervlakte van slechts 174 ha. Ze had een eigen schepenbank (Ban de la Ville et Franchise de Herve). Hier aangeduid als Cour de Herve (franchise). Een tweede schepenbank (Haut Ban de Herve) had zeggenschap over een 6.850 ha groot gebied rond Herve. Hier als Cour de Herve (ban) aangeduid. Dit is wat we het land van Herve noemen in een engere betekenis. Hiertoe behoren o.a. Bolland (noordwestelijk van Herve) en Manaihant (zuidoostelijk van Herve), twee dorpen die we tegenkomen in de genealogie van familie Lardinois uit het land van Herve. Het waren landbouwers uit de omgeving van de stad Herve, dus geen stadsbewoners. Vrijwel alles dat we tegenkomen dat betrekking heeft op deze familie Lardinois heeft betrekking op de ban van Herve. Bollomont (Bolomont) maakte deel uit van Manaihant (Manaihan). Een andere relevante plek is d’Oursis, ook als Doursis, Oursis, Oursy of Ourzi geschreven. Ook dit maakte waarschijnlijk deel uit van Manaihant maar lag even ten zuiden van de stad Herve.
Bollomont is waarschijnlijk vernoemd naar de beek La Bola. Deze ontspringt op een verhoog iets ten noorden van Grand Rechain. Manaihant ligt daar ten noorden van, even ten westen van Chaineux.
Deze veronderstelling wordt ondersteund door een passage uit een akte (12-2-1615; betreft Catherine Simon de Manaihan) gemaakt voor het hof van de ban de Herve: “pièce d’heritage appelée le beuson située près des genevaulx et de manaihan joindant au bollomont ….”.
Uit de “Toponymie de Battice” ontlenen we de volgende informatie:
“condist bollomont en oursis”
“1592 en bollomont près lexhis”, ‘bollomont est près de maneahan et se trouve au sud de Chaineux-Battice”
“1573 que l’on dist bolomont près maneahan”
“1601 au lieu de maneahan appelé les bollomons”
“Xhneumont est sur la colline, oursis au ruisseau”
De ruisseau is de beek de Hac. Oursis zou dus iets ten noord-oosten van Manaihan gelegen moeten hebben.
Bollomont is daarmee gelocaliseerd in de driehoek Oursis, Manaihan en Bruyere. Dit is een iets hoger gelegen gebied met in het noorden de Hac en in het zuiden de bron van de Bolo.
[2] RHCL 01.075 3466 fol. 78; Guedeboeck der banck van Noorbeeck.
[3] AEL Cour de Herve, reg.17, fol. 258r; 23/03/1564 Oeuvre Lambert de haseur al repourt. de Johan fils lardennoix de bollandt; 1 muid spelt sur les biens que furent à cockelet de haseux.
[4] AEL Cour de Herve, reg.8, f.108r:08-01-1545 Oeuvre Linar Lardinoix al reportation de Johan son fils; ½ bonnier et une quarelle extant en bollomont.
[5] AEL Cour de Herve, reg. 19, folio 162 verso; 28/11/1567 Relief franceu filz franceu de manaihan pour lui comme pour ses complces a savoir Johan dedie, Johan fils Johan Lardinoix soroiges audit franceu, par la mort de Jehennon leur sereur.
[6] RHCL 01.075 3468 fol. 245